نگرش‌ها و رفتارهای ایرانیان در زمینه ازدواج فامیلی

ازدواج با خویشان از جمله اقسام برجسته درون‌همسرگزینی در ایران محسوب می‌شود که در فرهنگ عامیانه نیز جایگاه ویژه‌ای دارد. در میان انواع مختلف ازدواج فامیلی، ازدواج دخترعمو ـ پسرعمو دارای بیشترین فراوانی است. پرسش اصلی مقاله حاضر، «چگونگی وضعیت نگرشی و رفتاری ایرانیان در خصوص ازدواج فامیلی» می‌باشد. بر همین اساس، الگوهای نظری مختلف در دو دسته کلّی «الگوهای ساخت‌گرایانه» و «الگوهای ارزش‌محور» تقسیم‌بندی شده و تلاش می‌شود تا روند تحولات عینی و ذهنی به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرند. روش اصلی تحقیق، تحلیل روند بر اساس تحلیل ثانویه داده‌های مربوط به پیمایش‌های ملّی و پژوهش‌های صورت گرفته در زمینه ازدواج فامیلی است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که اگرچه هم‌زمان با افزایش آزادی‌های فردیِ کنش‌گران در مقام انتخاب همسر، از میزان ازدواج فامیلی کاسته می‌شود، امّا روند کاهش مذکور یکسان نبوده و ازدواج فامیلی همچنان نزد گروه‌هایی از ایرانیان ارجحیت دارد. وضعیت رفتاری در بُعد عینی و اولویت‌های نگرشی نسبت به ازدواج فامیلی نشان‌گر آن است که حدوداً یک‌چهارم ایرانیان به چنین وضعیتی تمایل دارند. این امر، حاکی از سلطه شبکه خویشاوندی در انتخاب همسر به عنوان یکی از مهم‌ترین تصمیمات زندگی افراد است. داده‌های دیگر در خصوص ضرورت تأمین نظرات خانواده در خصوص ازدواج حاکی از آن است که به لحاظ نگرشی، ایرانیان همچنان موافق چنین وضعیتی هستند.